Hastalar için Ortodontik Kelimeler Sözlüğü

Hastalar İçin Ortodontik Kelimeler Sözlüğü

​

Açık Kapanış
Open bite. Alt ve üst dişlerin birbirleriyle tam kontak kuramadığı malokluzyon tipi. Anterior open bite da arka grup dişler birbirine değerken ön dişler arası açık kalır. Posterior open bite da ise ön dişler birbiriyle kapanırken arka grup dişler arasında açıklık oluşur 

Ağız Koruyucu
Takılıp çıkarılabilen bir aparey türü. Diş ve ağızı spor aktivitelerinden kaynaklanabilecek yaralanmalardan korur. Ortodontik hastalar için özellikle önemlidir.

Anterior
Ön

Aparey
Ağız içine ye da dışına takılabilen ortodontik aygıtların genel isimi. Sabit ya da hareketli olabilirler ve dişleri hareket ettirmek, çenelerin pozisyonunu değiştirmek ya da braketler çıkarıldıktan sonra dişleri yeni pozisyonlarında tutmak için kullanılabilirler.

Ark
Üst ya da alt çene

Ark Teli
Dişleri hareket ettirmek için kullanılan, braketlere sabitlenen metal içerikli tel.

Bant
Dişlere yapıştırılan metal yüzük. Ark teli içinden geçer.

Braket
Çoğu zaman sabit ortodontik tedaviyi belirlemek için kullanılır. Dişlerin üzerine tek tek yapıştırılan ark telinin bağlandığı ortodontik aygıtlardır.

Bruksizm
Dişlerin öğütme hareketi genellikle uykuda da devam eder. Halk arasında diş sıkma olarak tanımlanır. Dişlerde aşınmalara ve çene eklemleri ve kaslarında ağırlara neden olabilir.

Bukkal
Her iki çenede arka bölge dişlerinde dişlerin yanak tarafına bakan taraflarını ifade etmede kullanılır.

Bukkal Tüp
Molar bantların yanak tarafına lehimlenen braket parçasıdır. Direk dişler üzerine yapıştırılan türleri de vardır. Ark teli, lip bumper, headgear gibi ortodontik aygıtlara tutuculuk sağlar.

Chain
Gerilebilir elastik halkalar bütünü. Dişleri hareket ettirmekte kullanılır. 

Çapraz Kapanış
Üst arka grup dişlerin, alt arka grup dişlerin iç ya da dış taraflarında sürüp fonksiyon görmesi. Alt ön grup dişlerin, üst ön grup dişlerin ön tarafında sürüp fonksiyon görmesi. Çapraz kapanış tek bir dişi ilgilendirebileceği gibi diş gruplarını da ilgilendirebilir.

Derin Kapanış
Üst ön dişlerin alt ön dişleri aşırı derecede örtmesi

Dil İtimi
Yutkunma sırasında dilin uygun konumlanmayıp anormal olarak kemik ve dişlere kuvvet uygulaması. Ön ya da arka açık kapanışa neden olur.

Diş İpi
Günlük diş bakımının önemli bir parçasıdır. Dişler arasındaki plak ya da gıda artıklarının çıkarılması için gereklidir

Dudak Yetersizliği
Dinlenme halinde alt ve üst dudağın birbirlerine temas edememesi. Genelde ön dişlerin aşırı önde olduğu uzun yüzlü hastalarda olur.

Ekstraksiyon
Diş çekme

Ektopik Sürme
Diş ya da dişlerin anormal pozisyonda sürmesini tarif eder.

Elastik
Diş ya da çeneleri hareket ettirmek için braket ya da bantlar arasına uygulanan halka şeklinde küçük lastik parçaları.

Elastik Ligatür
Küçük elastik  o- halkalar. Ark telini braket üzerinde tutmak için kullanılır. Çeşitli renklerde olabilirler.

Erüpsiyon
Dişlerin çıkmaya başlayıp ağızda yerini almasıyla tamamlanan süreci ifade eder.

Facebow
Headgear ile kullanılan tel aygıt. En çok üst azı dişlerini geriye ittirmek için kullanılmakla birlikte. Üst dişleri gömmek, eğmek ya da üst çene gelişimin etkilemek gibi değişik amaçlarla da kullanılabilir.

Fırçalama
Günlük ağız bakımının temel parçasıdır. Ortodontik tedavi gören hastalar nasıl ve ne sıklıkla dişlerini fırçalamaları gerektiği konusunda doktorlarının talimatlarına uymalıdırlar.

Fiberotomy
Dişe yapışan aşırı fibrilleri dizayn etmek için yapılan cerrahi bir operasyon. Genellikle ortodontik tedavi sonrası nüks riskini azaltmak için kullanılır.

Fonksiyonel Apareyler
Konuşma, yemek yeme, çiğneme gibi hareketlerde oluşan kas kuvvetini diş ya da çeneleri hareket ettirmek için kullanan apareyler. Ortopedik apareyler olarak da bilinirler ve en sık kullanılanları arasında aktivator, bionator, frankel, ikiz blok, herbst sayılabilir.

Frenektomi
Frenulumun yeniden organize edildiği cerrahi operasyondur. Frenulum dudak ya da dilden ön dişler arasına uzanan bağ dokusudur. Aşırı hallerde dişler arasında boşlukların meydana çıkmasına neden olabilir.

Gece Koruyucu Plak
Uyku esnasında görülen anormal diş sıkma ya da gıcırdatma aktivitelerinin dişlere zarar vermesini engelleyen takılıp çıkarılabilen plak.

Gingiva
Dişlerin etrafındaki yumuşak doku. Diş eti

Gömük Diş
Bir diş hiç ağız ortamına sürememiş ise gömük olarak tanımlanır.

Gummy Smile
Gülümsendiği zaman üst dişlerinin üzerinde aşırı derecede diş etinin gözükmesi.  Rahmetli Kemal Sunal gibi.

Hareketli Apareyler
Hasta tarafından ağızdan çıkarılabilen ortodontik aygıtlar. Hareketli apareyle diş ve çeneleri hareket ettirmek ya da ortodontik tedavi sonrası dişleri yeni pozisyonlarında tutmak için kullanılabilirler.

Headgear
Ağızın dışından takılan diş ve çene hareketi sağlayan ortodontik aparey.

Enselik

Herbst Apareyi
Alt çeneyi öne alan bir aparey türü. Sabit ya da hareketli olabilir

Hook
Braketlerin üzerine elastik asmaya yarayan çıkıntılı parçası. Kanca

Interproximal Aşındırma
Diş arasındaki mine tabakasından çok küçük miktarda azaltma. 2-3 mm ye kadar olan çapraşıklıkların çözümü için kullanılır. Stripping, slicing olarak ta bilinir.

Kapsamlı Ortodontik Tedavi
Malokluzyonu düzeltmeye yönelik yapılan ortodontik tedavi

Karışık Dişlenme Dönemi
Ağızda süt ve daimi dişlerin beraber bulunduğu yaklaşık 6-12 yaş arası dişsel gelişim dönemi. 

Konjenital Olarak Eksik Diş
Genetik olarak bir ya da daha fazla daimi dişin hiç oluşmaması. Dolayısıyla ağızda yerini alamaması

Labial
Dişlerin dudağa bakan yüzeyi

Lingual
Her iki çenede dişlerin dil tarafına bakan yüzeyi.

Lip Bumper
Dudak ve dil kas kuvvetini kullanarak alt azı dişleri geriye, alt kesici dişler öne almaya yarayan tel ortodontik aygıt. Alt molar bantlara takılır.

Maksilla
Üst çene

Malokluzyon
Ortodontide bu terim genellikle alt ve üst dişlerin beraber uyumlu şekilde kapanmadığını halleri tanımlar. Latincede mal eki kötü, oklüzyon dişlerin kapanış hali. Kötü kapanış .

Mandibula
Alt çene

Mum
Braket ya da ark telinin rahatsız edici kısımlarına hasta tarafından yerleştirilen ve dudak ya da yanağı irrite etmesini önleyen ortodontik amaçlı kullanılan sağlığa zararlı olmayan mum türü.

Ortodonti
Diş hekimliği uzmanlık dallarından biri. Malokluzyonların tanı, tedavi ve oluşmadan önlenmesi ile ilgilenir. Dentofasiyal ortopedi de denir.

Ortodontist
5 yıllık normal diş hekimliği fakültesini bitirdikten sonra. İlaveten 4 senelik ortodonti doktora ya da uzmanlık eğitimini tamamlayan diş hekimlerinin kazandığı unvan. Ortodonti bilimini  icra eder.

Ortopedik Apareyler
Çene ve yüzün normal yönde büyümesine rehberlik etmek için dizayn edilen fonksiyonel apareylere verilen isim. 

Önleyici ortodontik tedavi
Daha çok süt ve karışık dişlenme dönemindeki hastalarda uygulanan ortodontik tedavi oluşmadan önlem almayı hedefleyen tedavi.

Palatinal Genişletici (Expander)
Üst çeneyi genişletmeye yarayan sabit ya da hareketli ortodontik aygıt.

Panoramik Film
Tüm diş ve çeneleri tek film üzerinde gösteren bir radyografi türü

Pekiştirme Apareyi
Braketler çıkarıldıktan sonra takılan sabit ya da hareketli ortodontik aygıtlar. Ortodontik tedavi sonrası oluşan yeni durumun kalıcı hale gelmesi için düzeltilmiş olan problemin tipine göre değişen sürelerde kullanılması gerekir. Retainer da denir.

Periodontal
Dişin etrafındaki yumuşak ve sert dokuyu ifade eder. 

Plak
Renksiz ve yapışkan bakteri, yiyecek artıkları ve tükürükten oluşan tabaka. Yemek yedikten sonra dişler fırçalanmaz ise dişlerin üzerinde oluşur. Şekerle birleştiğinde oluşan asit diş ve diş etleri için tehlikelidir. Plak çürük ve diş eti hastalıklarına sebep olabilir.

Posterior
Ağızın arka bölgesini ifade eder.

Quad Helix

Üst çeneyi genişletmeye yarayan sabit ortodontik aparey.

Sabit Apareyler
Dişler üzerine yapıştırılan ortodontik apareyler. Hasta tarafından takılıp çıkartılamaz.

Sefalometrik Film
Doğal pozisyonda kafanın yan tarafından alınan radyografisi. Üzerinde ortodontik ölçümler yapılır.

Separatör
Küçük elastik 0- halka ya da küçük tel parçaları. Dişler arasına yerleştirilip metal bantın diş üzerine rahatça oturması için gerekli boşluğu oluştururlar. Genellikle bantlar yerleştirilmeden bir hafta önce koyulur.

Seri Çekim
Şiddetli yer darlığı olan hastalarda radyografik kayıtlarında incelenmesiyle oluşturulan belli bir programa göre süt ve bazı daimi dişlerin çekilmesiyle çok az ya da hiç ortodontik tedavi görmeden bazı malokluzyonları düzeltmeyi amaçlayan tedavi türü.

Sınıf 1 Kapanış Problemi
Alt ve üst çenenin kapanış ilişkisi normaldir. Fakat hastalarda çapraşıklık, dişler arası boşluklar, derin kapanış, açık kapanış, ön ve arka çapraz kapanış gibi problemler mevcuttur.

Sınıf II Kapanış Problemi
Üst çene ya da dişler alt çene ya da dişlere göre daha önde pozisyondadır. Ya da üst çene normal alt çene daha geri pozisyondadır.

Sınıf III Kapanış Problemi
Alt çene ya da dişler üst çene ya da dişlere göre daha önde pozisyondadır. Ya da alt çene normal üst çene daha geri pozisyondadır.

Süpernumerer Diş
Normal diş sayısına ilaveten genetik olarak fazladan oluşan diş. Genelde yanlış yerde sürüp, form bozukluğu gösterirler.

Tanı Kayıtları
Ortodonti uzmanının uygun tedavi planını belirleyip, hastanın problemini doğru teşhis etmesini sağlayan tedavi öncesi hastadan alınan alçı model, fotoğraf, radyografi gibi kayıtların tümü.

Tel
Ark teli olarak ta bilinir. Braketlere ligatürler vasıtasıyla sabitlenir. Ortodontik tedavinin kuvvet elamanlarından biridir.

Yer Tututucu
Süt dişlerinin her hangi bir sebepten ötürü erken kaybından sonra altından gelecek daimi dişin yerini korumak maçıyla yapılan sabit ya da hareketli aparey.